Truyện cổ Grimm

LỜI NÓI ĐẦU

Những đại diện nổi tiếng nhất của nền văn học Đức là Goethe, Schiller, kế đến là anh em Grimm.

Đầu thế kỷ trước, vào những đêm đông giá lạnh, anh em Grimm đi vào các làng thôn ở Kassel nghe những người dân bình dị kể chuyện cổ tích và ghi chép lại.

Trong thời buổi có những xung đột chính trị và khởi đầu của cuộc chiến tranh, người dân yêu thích những câu chuyện có lối hành văn súc tích và trong sáng, những câu chuyện đó để lại trong lòng họ hình ảnh của một thế giới hòa đồng, nơi thiện luôn luôn thắng ác.

Ngoài việc sưu tầm truyện cổ tích, anh em Grimm còn là những nhà ngôn ngữ Đức, giáo sư đại học ở Goettingen. Trong lời nói đầu cuốn tự điển Đức, anh em Grimm có viết: “Ngôn ngữ và văn học có nét chung giống nhau, nó là cội nguồn của một dân tộc Đức”.

Qua những điều nêu trên ta càng thông cảm với anh em Grimm và thời đại các ông. Những sự kiện tương tự nhất định cũng có trong lịch sử Việt Nam. Có lẽ vì vậy mà truyện cổ tích được mọi người ở Việt Nam yêu thích.

Tôi xin chúc tất cả các bạn đọc có nhiều niềm vui trong lúc đi sâu vào thế giới Truyện cổ Grimm.

Erhard Zander

Tổng lãnh sự Cộng hòa liên bang Đức

tại Thành phố Hồ Chí Minh

***

Trích Lời giới thiệu

của dịch giả Lương Văn Hồng,

Cử nhân ngôn ngữ Đức, Thạc sĩ văn học Đức

Nói tới Truyện cổ tích Đức người ta nhắc ngay tới anh em Grimm.

Jacob sinh năm 1785, năm sau - 1786 - Wilhelm chào đời. Thành phố Hanau ở miền Tây nước Đức là quê hương của anh em Grimm. Sau khi tốt nghiệp đại học, cả hai lặng lẽ về các làng thôn ở Hessen, Main, Kinzing, và Kassel nghe các cụ già kể chuyện cổ tích và ghi chép lại.

Sau nhiều năm sưu tầm, ghi chép, năm 1812 tập 1 Truyện cổ tích Đức xuất bản, năm 1814 anh em Grimm cho xuất bản tiếp tập 2.

Anh em Grimm đặt tên bộ sách là: Truyện cổ tích kể cho trẻ em và trong gia đình (Kinder- und Hausmãrchen). Và ở trang đầu tiên của cuốn sách đề: “Tặng bà Elesabeth von Arnim và cháu nhỏ Johannes Phraimun”.

Giải thích việc đặt tên cho bộ sách của mình, anh em Grimm viết:

“Những câu chuyện tưởng tượng được kể cho trẻ nhỏ nghe để thức tỉnh trong tâm hồn thơ ngây, trong trắng của các em những suy nghĩ và động lực của con tim, và để cho những cái đó phát triển trong tâm hồn các em. Chất thơ mộc mạc, gần gũi làm cho chúng ta thấy đời vui, sự thật trong truyện có thể răn người đời”.

Tác dụng của bộ sách Truyện cổ tích kể cho trẻ em và trong gia đình lớn hơn nhiều điều anh em Grimm tưởng tượng. Nó đã có tiếng vang rất lớn trong đời sống tinh thần hồi bấy giờ, nó hướng mọi người trở về với sức sống mãnh liệt vốn tiềm tàng trong nhân dân và bắt nguồn từ nhân dân, nó kích động được tinh thần dân tộc trong cuộc chiến đấu chống chiến tranh xâm lược của Napoleon. Rồi từ khắp nơi trong nước Đức hồi bấy giờ người ta gửi thư tới anh em Grimm, và có những đợt quyên góp tiền, sách để cổ vũ và tạo điều kiện vật chất cho anh em Grimm thực hiện những công trình khoa học lớn hơn.

Công trình khoa học của anh em Grimm nhiều, nhưng nổi tiếng và quen thuộc nhất với mọi tầng lớp nhân dân vẫn là bộ sách Truyện cổ tích kể cho trẻ em và trong gia đình.

Truyện cổ tích, dân tộc nào cũng có, nhưng tại sao tập Truyện cổ tích Đức của anh em Grimm lại được ưa thích và nổi tiếng như chúng ta vẫn biết?

Từ khi xuất bản lần thứ nhất năm 1812 tới khi xuất bản lần thứ 7 vào năm 1857, bộ sách được bổ sung, chỉnh sửa nhiều lần. Từ những câu chuyện rời rạc, không nhất quán nói về nội dung cũng như văn phong, Wilhelm Grimm đã biên soạn, chỉnh lý bằng ngôn ngữ ngắn gọn, súc tích, dí dỏm và giàu hình ảnh, ông đã nâng nó thành những tác phẩm cổ điển trong văn học thế giới.

Bộ sách Truyện cổ tích kể cho trẻ em và trong gia đình cho ta thấy một bức tranh sinh động, đầy sức sống tươi trẻ, vô tận nhưng đầy sáng tạo của quần chúng cần lao Đức. Nó đã và đang là nguồn cảm hứng sáng tạo cho biết bao họa sĩ, nhạc sĩ cũng như những nhà làm phim.

[...]

Thực ra, sự nghiệp của anh em Grimm lúc đầu cũng chưa có gì đáng kể. Họ cùng với Brentano sưu tầm nghiên cứu truyền thống Nibelung và Dieterich. Brentano sưu tầm truyện cổ tích Đức và có ý định sẽ cho xuất bản truyện cổ tích vào năm 1809. Nhưng kế hoạch ấy ông bỏ. Từ công việc sưu tầm truyện cổ tích Đức ông lại chuyển hướng sang sáng tác truyện nhái theo lối truyện cổ tích.

Ngược lại, anh em Grimm từ chỗ sưu tầm truyện cổ tích lúc đầu chỉ là nguồn vui trong lúc nhàn rỗi lại trở thành một công việc nghiêm túc đi cùng với hai ông trong suốt cuộc đời.

Jacob Grimm đã tuân theo nguyên tắc khoa học cứng nhắc của một nhà nghiên cứu trong việc xuất bản cuốn sách (nghe được như thế nào thì nguyên như vậy và cho in) rồi anh em cứ tưởng người đọc cũng hiểu những truyện cổ tích ấy như mình hiểu nó.

Brentano không hài lòng với văn phong của tập sách, ông viết thư cho Arnim. “Kể ra tập sách có nhiều truyện thật, nhưng tôi không được vui như tôi mường tượng. Vì quá trung thành với lời nghe kể nên tôi thấy những truyện cổ tích ấy sao nó rời rạc không được trau chuốt. Cũng vì vậy mà có những truyện trở nên buồn tẻ, mặc dù những truyện ấy ngắn. Tại sao những truyện đó không thể kể hay hơn được? Về thể loại mà nói thì nó là một thể loại hoàn chỉnh cơ mà.”

Brentano và Arnim có trao đổi thư từ về việc này với anh em Grimm.

Nếu ta so sánh bản xuất bản đầu tiên vào năm 1802 với bản xuất bản lần chót đời anh em Grimm - lần thứ bảy vào năm 1857, ta sẽ thấy ở bản thứ nhất mang dấu ấn của rụt rè, rời rạc. Qua mỗi lần tái bản, tập truyện cổ tích lại được Wilhelm Grimm biên tập lại nên văn phong sinh động, tế nhị, trau chuốt hơn, những rườm rà được cắt gọt, câu văn được mài giũa kỹ lưỡng nhưng vẫn giữ lối kể chuyện dân gian.

Gorres - một người bạn của anh em Grimm viết thư cho Wihelm như sau: “Tập sách đã thỏa mãn lòng mong đợi của bọn trẻ, lúc nào chúng cũng cắm cúi đọc, tay không rời khỏi sách. Đứa con lớn của tôi còn đem cho trẻ con hàng xóm xem nhờ. Một hôm, đứa trẻ con hàng xóm mang dồi rán sang cho con tôi và xin mượn quyển sách. Bây giờ tối nào, vợ tôi cũng đọc truyện cho bọn trẻ nghe”.

Có thể nói, tập sách có chỗ đứng xứng đáng của nó và nó để lại một dấu ấn mạnh mẽ trong đời sống tinh thần của thiếu nhi. Mặc dù được lưu truyền qua nhiều thế kỷ và ở mỗi dân tộc truyện cổ dân gian lại có những nét riêng độc đáo của nó, nhưng mỗi khi đọc người ta dễ quên đi nơi nó xuất xứ, người ta bị thu hút ngay vào câu chuyện, vì gốc rễ những truyện này ăn sâu vào tận đáy lòng mọi người ở đâu cũng thế. Trẻ em say mê truyện bởi những điều kỳ lạ hợp với ước vọng mình, người lớn bị thu hút vào truyện bởi những triết lý đơn giản nhưng sâu sắc, người già vỗ tay tiếc rằng mình giờ mới thấy hết sự phong phú của cuộc sống.

Trải qua nhiều năm (bắt đầu năm 1977, hoàn thành năm 2005) lao động âm thầm ở trên đất Đức và trên đất Việt Nam, chúng tôi vui mừng được giới thiệu với bạn đọc Việt Nam tập Truyện cổ tích kể cho trẻ em và trong gia đình hay còn gọi là Truyện cổ Grimm.

Và nhân đây, chúng tôi chân thành cảm ơn bạn đọc Việt Nam và Đức đã động viên, khuyến khích, giúp đỡ chúng tôi trong việc sưu tầm, biên soạn và xuất bản tập truyện cổ này. Chúng tôi hy vọng bộ sách dịch này sẽ là món quà tinh thần gửi đến các bạn quan tâm tới văn hoá Đức.

Truyện cổ Grimm hiện đang được cung cấp khuyến mãi tại Eshops.vn. Để đặt mua sản phẩm, truy cập ngay website Eshops.vn - HOTLINE 1800 0072 (miễn phí) để được tư vấn trực tiếp.